Porucznik Zygmunt Proch – policjant, żołnierz AK – szef kontrwywiadu Obwodu Iłżeckiego AK

Por. Zygmunt Proch.

Por. Zygmunt Proch.

Zygmunt Proch urodził się 12 maja 1906 r. w Kawęczynie, w powiecie sochaczewskim, w rodzinie o bogatych tradycjach historycznych i patriotycznych. Dziadek uczestnik Powstania Styczniowego, ojciec był żołnierzem Legionów Polskich.

Szkołę podstawową ukończył w 1922 r., a egzamin maturalny zdał w Gimnazjum Towarzystwa im. Jana Zamojskiego w Warszawie w 1928 r. W tym też roku rozpoczął naukę w Szkole podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu. Po jej ukończeniu został skierowany na 6-miesięczną praktykę w 6 baterii 28 Pułku Artylerii Lekkiej w Rembertowie. W 1929 r. rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Warunki materialne zmusiły go do podjęcia w czasie studiów pracy w charakterze nauczyciela domowego.

Czytaj dalej

Inżynier Franciszek Przeździecki „Konrad”, „Rafał”

Inż. Fr. Przeździecki w 1933 r. Szef Wydziału Zapalników w Państw. Fabryce Amunicji w Skarżysku-Kamiennej.

Inż. Fr. Przeździecki w 1933 r. Szef Wydziału Zapalników w Państw. Fabryce Amunicji w Skarżysku-Kamiennej.

Miałem zaszczyt nie tylko znać osobiście Franciszka Przeździeckiego, ale również w pewnym okresie zbliżyć się prywatnie do jego domu, kreowanego patriotyzmem, zaangażowaniem w sprawy Polski oraz wysokim poziomem kultury i intelektu. Inżynier Przeździecki znaczną część swego zawodowego życia poświęcił przemysłowi zbrojeniowemu Kielecczyzny – w Skarżysku Kamiennej, Kielcach oraz Centralnym Okręgu Przemysłowym.

Urodził się 2 października 1897 roku w Łyszkowicach, ziemi skierniewickiej. W 1914 r. ukończył w Warszawie średnią szkołę mechaniczno-techniczną. W tym samym roku wstąpił do Związku Strzeleckiego, a następnie POW, w ramach której ukończył „Wolną Szkołę Oficerską”, po czym został skierowany do Rosji, gdzie pracował w fabryce pocisków artyleryjskich. W Moskwie, po zdaniu egzaminu maturalnego, wstąpił na Wydział Mechaniczny miejscowej Politechniki. W lipcu 1918 r. powrócił do Warszawy i z chwilą powstania odrodzonego państwa polskiego, w październiku 1918 r., zgłosił się do organizowanego Wojska Polskiego. Otrzymał przydział do 1 p.a.p., a następnie do Oddziału Artylerii Naczelnego Dowództwa, z którym uczestniczył w wojnie bolszewickiej 1920 r. Przeniesiony do rezerwy podjął studia na Politechnice Warszawskiej i otrzymał dyplom magistra inżyniera mechanika technologii specjalnej (wojskowej).

Czytaj dalej

Porucznik rezerwy Wojciech Józef Lipiński

29Cechą szczególną bohaterów jest skromność, a oni sami wybitne swoje czyny uważają za rzecz całkiem normalną. Skrywają skrzętnie wielkość swojego bohaterstwa tak, że niezmiernie trudno jest wydobyć z nich wszystko to, czym można by wypełnić przynajmniej kilkanaście życiorysów. Takim skromnym, wyjątkowym bohaterem jest Wojciech Lipiński, mój przyjaciel z okresu międzywojennego.

Urodzony 12 listopada 1921r. w Bliżynie, jednak od dziecka aż do wybuchu wojny w 1939 roku mieszkał w osiedlu Fabryki Amunicji w Skarżysku, gdzie pracował jego ojciec. Ukończył gimnazjum i liceum im. A. Witkowskiego, należąc do elity uczniowskiej. Zawsze elegancki, dobrze ułożony, przystojny, a przy tym wysportowany, o szczególnym zainteresowaniu lotnictwem szybowcowym. Coroczne wakacje w ostatnich klasach licealnych poświęcał nauce pilotażu. Do wojny uzyskał najwyższą kategorię „C” pilota szybowcowego.

Czytaj dalej

M/S „CHROBRY”

59

„Chrobry” przewożący brytyjskich lotników wpływa do portu Harstadt.

W roku 1946 ukazała się w Londynie książka Michała Kochańskiego pt. „Ostatni rejs”, w której opisuje on krótką historię życia polskiego transatlantyku m/s „Chrobry”, sam będąc od pierwszego rejsu członkiem załogi statku. W oparciu o tę książkę Stanisław Strumph Wojtkiewicz opublikował w cyklu opowiadań „Z walk floty handlowej” artykuł pt. „Życie i śmierć m/s >>Chrobry<<”. Czytelnikom chciałbym przedstawić krótką kronikę tego najpiękniejszego i najmłodszego w polskiej flocie motorowca.

Dynamicznie pozbywająca się zacofania gospodarczego po pierwszej wojnie światowej Polska szczególnie aktywnie zagospodarowała niewielkie, liczące zaledwie 140 km (łącznie z Mierzeją Helską) wybrzeże morskie. Z rozmachem rozbudowywano port w Gdyni, rozbudowywano flotę handlową, wojenną, a także pasażerską. Na krótko przed drugą wojną światową zakupiono za granicą 4 duże, transoceaniczne statki pasażerskie do obsługi linii amerykańskich. Były to m/s „Piłsudski” (wrzesień 1935) i m/s „Batory” zakupione w stoczniach włoskich, oraz m/s „Sobieski” wodowany 25 sierpnia 1938r. w brytyjskiej stoczni w Newcastle i m/s „Chrobry” zbudowany w duńskiej stoczni Nakskov, który przypłynął do Gdyni w pierwszych dniach lipca 1939r. Należy przy tym pamiętać, że przed wojną pasażerski ruch lotniczy odgrywał minimalną rolę, szczególnie na tak odległych trasach, jak z Europy do Ameryki.

Czytaj dalej

Tajna radiostacja

Doskonale zostało wybrane stanowisko dla radiostacji odbiorczo-nadawczej 2 DP Leg. AK, nawet wymarzyć nie można było lepszego w warunkach okupacji hitlerowskiej. Tym doskonałym miejscem był kościół poklasztorny w Klimontowie (powiat Sandomierz).

Tutaj radiostacja pracowała dzień w dzień przez wiele miesięcy w roku 1943 i 1944 pełniąc ważną funkcję, zwłaszcza dla zrzutów broni, i szczęśliwie nie została wykryta przez niemieckie namiary goniometryczne.

Być może, że swoje szczęście zawdzięczała stacja wyjątkowym warunkom geofizycznym, ciekawej konfiguracji tego terenu. Bo oto zbliżając się spadzistą szosą opatowską do Klimontowa, na jakieś sto metrów przed wylotem ulicy, można zauważyć krzyż żelazny po prawej stronie, który wyłania się tak nieoczekiwanie, jakby wyrastał spod ziemi, i po chwili znowu znika – zapada się w ziemię. Patrzącemu na to zjawisko po raz pierwszy trudno byłoby domyślić się, że krzyż ten znajduje się na szczycie tego właśnie kościoła, dokładnie ukrytego za wzniesieniem terenu.

Czytaj dalej

W Kedywie i partyzantce (3)

Wólka Plebańska –  dzienny napad na pociąg 4.09.1943 r.

Po znanej akcji kilkugodzinnego opanowania miasta Końskie w nocy z 31sierpnia na 1 września 1943 r., dokonanej przez Zgrupowanie por. „Robota” Waldemara Szwieca, szczegółowo opisanej przez różnych autorów, wszyscy żołnierze oddziału zostali umundurowani w ćwiczebne uniformy Werhmachtu.

Zaledwie zdążyliśmy oswoić się z nowymi mundurami, wyczyścić starannie broń i uzupełnić amunicję, a w moim przypadku wygoić obolałą piętę, gdy rankiem 4 września poderwał nas „Robot” do nowej akcji. Już od dwóch tygodni w rozmowach żołnierzy znajdowała wyraz chęć powtórzenia napadu na tzw. Urlauberzug, podobnie jak to miało miejsce pod Michniowem. Taki pociąg urlopowy był najdogodniejszy do zdobycia ze względu na niezorganizowany charakter masy żołnierskiej, niezdolnej przeto do efektywnej obrony. Teraz właśnie „Robot” postanowił spełnić pragnienie swoich żołnierzy, wybierając jako miejsce akcji Wólkę Plebańską, najbliższą od naszego miejsca postoju, stację kolejową. Miała to być akcja w biały dzień.

Czytaj dalej

Ostatnie dni partyzanckiego pułku

W matni

Oderwanie się 25 pp AK od nieprzyjaciela 5 listopada 1944 r., po starciu pod Bokowem, i zaszycie w lasach Nadleśnictwa Niekłań jeszcze podczas dnia, uchroniło pułk przed niewątpliwą klęską.

Ponad 30 godzin minęło już od ogłoszenia alarmu w lasach przysuskich. W tym czasie nie było nawet godziny normalnego wypoczynku. Bezustanna walka i dziesiątki kilometrów morderczych marszów, bez ciepłej strawy, pod ciągłym ostrzałem, w warunkach niebywałego napięcia nerwowego, bez perspektywy ludzkiego wytchnienia. W tych dniach żołnierze 25 pp AK poznali bezwzględne prawa twardego partyzanckiego życia. Ich twarze stały się szare, zacięte. Oczy zaczerwienione od zmęczenia i niewyspania. I znowu przygotowania do następnego odskoku, pozostawanie bowiem w tym rejonie grozi osaczeniem i w konsekwencji dalszymi nieobliczalnymi stratami.

W lesie, na wysokości Kolonii Szczerbackiej, zbierają się nadwerężone drużyny włączane do macierzystych plutonów i kompani. Około godziny 17:00 mjr „Leśniak” zarządził odprawę oficerów. Pobieżny przegląd stanu osobowego wykazał, że po ostatnich dwóch walkach siły pułku stopniały do około 580 żołnierzy. Złożyło się na to: brak całej 2 kompanii oraz II plutonu z 1 kompanii, I plutonu 2 kompanii cekaemów (które wysłano po odbiór zrzutu) i ponad 80 rannych oraz 23 poległych.

Czytaj dalej

W marszach i bojach do wolności Polski

Od Redakcji:

Na podstawie wspomnień konspiracyjno-partyzanckich chorążego Edwarda Paszkiela (ur.27.05.1921r. w Skarżysku Kamiennej) przedstawiamy zapis działań, marszów, walk, potyczek, w których brał on udział wraz z innymi żołnierzami Polski Podziemnej w czasie od maja 1943r. do końca listopada 1944r.

Ta sucha, skrótowa relacja daje wymowne świadectwo ofiarności, odwagi i sprawności fizycznej uczestnika tych dokonań, podejmowanych niejednokrotnie z narażeniem życia, determinacją i żołnierską wiarą w sens walki o wolność ojczyzny.

1 września 1939r. zmobilizowany został do ochrony obiektów przemysłowych P.F. Amunicji w Skarżysku Kamiennej. Już od połowy października, w konspiracyjnej organizacji Orzeł Biały uczestniczy w poszukiwaniu broni; potem na początku 1940r. zostaje zaprzysiężony w organizacji Polska Niepodległa, gdzie działa jako łącznik i kolporter prasy podziemnej. Od stycznia 1943r. przebywa na  placówce AK nr 115 Pryszał, biorąc udział w akcjach żywieniowo-zaopatrzeniowych, w zdobywaniu broni, rozbrajaniu posterunków policji granatowej, zdobywając doświadczenie do dalszych działań.

Czytaj dalej

Harcerze z grup szturmowych w akcji „Burza”

W oddziale partyzanckim Komendanta „Szarego” kpt. Antoniego Hedy

Feliks Świercz, autor

Feliks Świercz, autor

Po długich oczekiwaniach dnia 16.07.1944 r. otrzymałem rozkaz od „Borzęckiego” (phm. Stanisław Wdowicz), abym nawiązał kontakt z oddziałem „Szarego” i ustalił termin i miejsce dołączenia plutonu harcerskiego z chorągwi kieleckiej, który pragnie walczyć pod jego rozkazami. Wyposażony w niezbędne dokumenty i kontakty wyruszyłem do wsi Mroczków koło Sołtykowa. Miałem się spotkać z gajowym, który mieszkał na końcu wsi w gajówce położonej na lizjerze lasów majdowskich. Bez trudu dotarłem pod wskazany adres i jako strudzony uciekinier poprosiłem o szklankę wody. Gajowy podejrzliwie spoglądał na mnie, ale podniósł się z ławy, nabrał garnek wody i podszedł do mnie.

Kiedy mi ją podawał, szeptem wypowiedziałem hasło, aby domownicy go nie słyszeli, na moment przystanął i powiedział: Szukasz kontaktu z oddziałem „Szarego”. – Tak – odpowiedziałem mu bez namysłu widząc, że on nie ukrywa tego przed domownikami. – Masz szczęście, bo wczoraj oddział „Szarego” przyszedł w nasze strony i biwakuje przy źródłach rzeki Kamiennej w okolicach wsi Ciechostowice – klepał nie dając mi dojść do słowa. – Wypij wodę i ruszamy w drogę, słońce chyli się ku zachodowi, a do obozu kawałek drogi – dodał i ruszył do drzwi. Bez słowa podniosłem się z krzesła i ruszyłem za gajowym, który, coś mruczał pod nosem, ale nie zwracałem na to uwagi.

Czytaj dalej

Lotnik i partyzant

Obwód ZWZ-AK Włoszczowa „Kaktus”

Podchorąży Henryk Szopiński, 1937 r.

Podchorąży Henryk Szopiński, 1937 r.

Major Henryk Szopiński należał do zasłużonych pilotów polskiego lotnictwa wojskowego, dlatego pragnę opisać jego drogę życiową, która była niełatwą. Urodził się 16 stycznia 1915 roku w miejscowości Praszka w powiecie wieluńskim. Jego rodzicami byli Wiktor i Marcjanna z domu Krzemińska.

Szkołę podstawową ukończył w Praszce, a następnie w 1929r. wstąpił do Szkoły Kadetów nr 2 w Chełmnie nad Wisłą. Tam po pięciu latach nauki uzyskał świadectwo dojrzałości w państwowym gimnazjum o profilu matematyczno-przyrodniczym.

Od młodych lat pasjonowało go lotnictwo i w 1935r. wstąpił do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie, którą ukończył w 1938r. Jako podporucznik w korpusie oficerów lotnictwa otrzymał przydział do 3. pułku lotniczego stacjonującego w Poznaniu na Ławicy.

Czytaj dalej